Wat is omgevingszorg?

Binnen Rivas Zorggroep wordt er met omgevingszorg gewerkt. Omgevingszorg is het bewust zijn van wat er gebeurt in de hersenen van iemand met een beschadigd brein. Bijvoorbeeld iemand met dementie. Wanneer je weet hoe de hersenen van iemand met een beschadigd brein werken, kun je hier rekening mee houden en dit op een positieve manier beïnvloeden. Denk hierbij aan de inrichting van ruimtes, bejegening, dagstructuur en dagbesteding. Je creëert een gunstige omgeving voor iemand met een beschadigd brein. Zo voelt deze persoon zich prettig, begrepen en veilig. 

Wij vroegen Willeke Klootwijk en Hetty Klop wat het begrip ‘thuis voelen’ voor hen betekent en hoe omgevingszorg hieraan bijdraagt. ‘Het thuisgevoel betekent voor ons dat je er mag zijn én dat je mag zijn wie je bent. Je moet je gehoord en gezien, prettig en veilig voelen. Omgevingszorg ondersteunt het thuisgevoel. We brengen structuur in de dag aan en kijken per persoon wat iemand nodig heeft en waar de behoeften liggen.’ 

‘We proberen de omgeving zo herkenbaar mogelijk te maken’, leggen Willeke en Hetty uit. ‘De kamer wordt vaak met eigen spullen en foto’s ingericht. Soms wil de familie nieuwe meubels kopen. Wij adviseren dan om dat niet te doen, omdat dat voor onrust kan zorgen. Daarnaast plaatsen wij meubels zoveel mogelijk zoals het thuis stond.’Ze geven een voorbeeld uit de praktijk. ‘Er was een mevrouw die moeilijk sliep en moeilijk uit bed kwam. Na observatie kwamen wij erachter dat het bed heel anders stond dan thuis, ook het kussen lag aan de verkeerde kant. Na onze aanpassing naar de oude thuissituatie was er niks meer aan de hand.’
 
‘Wij vinden het ook erg belangrijk dat iemand zijn of haar gewoonten kan behouden. Over deze gewoonten gaan wij in gesprek met familieleden en naasten. Dit doen wij ook als wij bepaalde patronen of gedragingen signaleren.’Familieleden krijgen ook uitleg over het beschadigde brein. ‘Familieleden leren begrijpen waarom wij bijvoorbeeld met een dagstructuur werken. Nabijheid en samenwerken met de familie vinden wij erg belangrijk. We zorgen mét elkaar voor onze bewoners. Daarbij is het netwerk (familie, andere naasten en vrijwilligers) erg belangrijk, zeker met zicht op de toekomst. We proberen per bewoner echt te kijken op welke momenten de nabijheid van naasten het meest gewenst is.’

Omgevingszorg kan ook structuur aan een (over)belaste mantelzorger in de thuissituatie bieden. Wanneer je de dag in blokjes van inspanning en ontspanning verdeelt, krijg je een ritme in de dag. Ook hebben de activiteiten dan een duidelijk begin en een eind. Je creëert een beleving rondom de activiteit. De zorgvrager ervaart meer rust en dit heeft weer invloed op de mantelzorger.’

Daarnaast stimuleert omgevingszorg de zelfredzaamheid van een persoon. ‘Wanneer handelingen niet worden overgenomen, maar klein worden gemaakt zodat iemand het overzicht heeft, blijven mensen langer actief. Je geeft iemand een stukje regie en eigenwaarde terug. Zo laten wij bewoners zelf kiezen tussen 2 of 3 overzichtelijke opties en maken het visueel. Bewoners die bepaalde handelingen zoals aardappels schillen niet meer wilden doen, pakken dat soms bij ons weer op, omdat er bij ons de ruimte en begeleiding voor is.’

‘Naasten hebben vaak geen idee hoe een verpleeghuis eruit ziet en wat zij zich erbij moeten voorstellen. Laatst waren er twee dochters bij ons in huis. Hun moeder zou naar Tiendwaert verhuizen en zij wilden kijken waar moeder terecht zou komen. De dochters waren bang dat moeder in een kelder zou worden geplaatst, maar toen zij de omgeving zagen, schoten zij van vreugde vol. Op dat moment beseften zij dat het huis niet klinisch was, dat hun moeder niet werd weggestopt, maar dat moeder in een warme huiselijke omgeving terecht zou komen. Een omgeving waarbij bewoners eventueel om 16.00 uur een wijntje kunnen drinken zoals thuis. Verpleeghuizen staan er vaak voor open om familieleden te ontvangen en rond te leiden, maak daar gebruik van!’.

Andere tips die wij vanuit de omgevingszorg graag willen meegeven, zijn:

• Zet stoelen met de rugleuning richting de muur. Mensen met een beschadigd brein kunnen niet meer inbeelden wat er achter hen gebeurd. Alle prikkels zorgen dan voor onrust.
• Haal overbodige prikkels en spullen weg.
• Breng contrast aan in kleuren.
• Dwing niet, zeg eerder dat iets ‘mag’ dan ‘moet.’ Dat kan soms echt goed werken.
• Benader iemand niet van achteren en wacht eerst totdat je oogcontact hebt gemaakt.